Propozycja ustanowienia Światowego Dnia Wody (World Water Day) padła podczas Konferencji ds. Środowiska i Rozwoju Narodów Zjednoczonych (UNCED). Następnie został on zatwierdzony rezolucją A/RES/47/193 przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w czasie konferencji Szczyt Ziemi 1992 w Rio de Janeiro w Brazylii. Pierwszy raz jego obchody odbyły się w 1993 roku. Od tej pory świętowany jest co roku w dniu 22 marca pod innym hasłem:
1994 – Troska o wodę jest obowiązkiem każdego człowieka 1995 – Kobiety a woda 1996 – Woda dla spragnionych miast
1997 – Zasoby wodne świata: czy ich wystarczy?
1998 – Wody podziemne – niewidoczne zasoby
1999 – Wszyscy mamy wpływ na wykorzystanie wody
2000 – Woda dla XXI wieku
2001 – Woda a zdrowie
2002 – Woda dla rozwoju
2003 – Woda dla przyszłości
2004 – Woda i kataklizmy
2005 – Woda dla życia
2006 – Woda a kultura
2007 – Radzić sobie z niedoborem wody
2008 – Woda a warunki sanitarne
2009 – Woda w zmieniającym się świecie
2010 – Czysta woda dla zdrowego świata
2011 – Woda dla miast
2012 – Bezpieczeństwo żywności i wody
2013 – Międzynarodowy Rok Współpracy Wodnej
2014 – Woda i energia
2015 – Woda a zrównoważony rozwój
2016 – Woda a praca
2017 – Woda i ścieki
2018 – Natura dla wody
W tym roku hasło brzmi Leaving no one behind (w luźnym tłumaczeniu – “Dostęp do wody dla wszystkich”). Wiąże się ono z tym, że ponad miliard ludzi na świecie cierpi z powodu braku dostępu do czystej wody pitnej i nie ma zapewnionych odpowiednich warunków sanitarnych. Degradacja środowiska i zmiany klimatyczne to dwa najważniejsze czynniki sprawcze problemów z dostępem do wody. Zanieczyszczenie rzek, jezior i gleby zwiększają ryzyko suszy i powodzi w różnych regionach świata. Tylko powrót do rozwiązań opartych na naturalnych mechanizmach funkcjonowania przyrody, ponowne zalesianie przetrzebionych terenów, przywracanie naturalnych połączeń rzek z obszarami zalewowymi oraz odbudowa terenów podmokłych stwarza szanse przywrócenia utraconej równowagi w gospodarowaniu zasobami wodnymi świata. Oficjalna strona Światowego Dnia Wody 2019 dostępna jest pod linkiem: http://www.worldwaterday.org/
Biała Tarnowska – okolice Śnietnicy
Głównym celem Światowego Dnia Wody jest zwrócenie uwagi społeczności międzynarodowej na wpływ gwałtownego wzrostu populacji ludzkiej, industrializacji, zmian klimatycznych, konfliktów zbrojnych i klęsk żywiołowych na systemy wodne świata. Obchody tego święta mają zainspirować rządy, organizacje, społeczności i poszczególnych ludzi do podejmowania działań służących lepszemu, zrównoważonemu gospodarowaniu zasobami wody na świecie. Więcej informacji na temat jak obchodzony jest Światowy Dzień Wody można znaleźć w artykule: https://biala-tarnowska.org/2018/03/17/swiatowy-dzien-wody-2018/
Biała Tarnowska – Stróże
Warto wiedzieć, że Polska jest jednym z najuboższych w zasoby wodne krajów Europy. Średni roczny odpływ wód powierzchniowych z jej obszaru wynosi niecałe 60 km3 i jest około trzykrotnie mniejszy niż w Europie oraz pięciokrotnie mniejszy niż na świecie. Zasoby wodne Polski cechuje duża zmienność sezonowa i nierównomierność rozmieszczenia terytorialnego. Obszar deficytu wód powierzchniowych ocenia się na 38 % powierzchni kraju, a średni poziom wód gruntowych w ciągu ostatnich 30 lat obniżył się o dwa do trzech metrów. Na terenie Małopolski także widać spadek dostępności wody. Jednocześnie rozbudowująca się infrastruktura mieszkaniowa, rozwijający się przemysł i produkcja (co trzecia woda w butelce, którą można znaleźć w sklepach pochodzi z Małopolski) generuje znaczny wzrost na jej zapotrzebowanie.
Biała Tarnowska – okolice Florynki
W tej sytuacji trzeba zauważyć że, projekt pn „Przywrócenie ciągłości ekologicznej i realizacja działań poprawiających funkcjonowanie korytarza swobodnej migracji rzeki Białej Tarnowskiej” poza poprawą warunków migracji ryb wpłynie korzystnie na stosunki wodne, a także polepszy funkcjonowanie ekosystemu w dolinie Białej Tarnowskiej i zwiększy jego odporność na zmiany klimatu.
Biała Tarnowska – Grybów
W Krakowie obchody Światowego Dnia Wody organizują przede wszystkim pracownicy miejskich wodociągów. W zeszłym roku zaprosili dzieci wraz z rodzicami na warsztaty w Zakładzie Uzdatniania Wody Bielany. Relacja z tego wydarzenia jest dostępna pod linkiem: https://www.wodociagi.krakow.pl/aktualnosc/natura-dla-wody,1398.html
W dniach 22-23 listopada 2018 roku w Akademii Brandenburskiej „Schloss Criewen“ odbyło się seminarium podczas którego przedstawiono koncepcje i przedyskutowano niemieckie oraz polskie projekty rewitalizacji rzek.
Akademia Brandenburska jest Polsko-Niemieckim Centrum Edukacyjno-Konferencyjnym. Swoją działalność rozpoczęła 14 maja 2002 roku. Jej siedziba znajduje się przy granicy obu krajów, nieopodal miasteczka Criewen, w starym dworze rodu von Arnim (fot. 1).
Fot.1 Siedziba Akademii Brandenburskiej jest w starym dworze rodu von Arnim
Otacza ją stworzony przez Petera Josepha Lennégo ogród spacerowy, który rozciąga się aż po brzegi starego ramienia Odry (fot. 2). Sąsiaduje on bezpośrednio z jedynym istniejącym w Niemczech parkiem narodowym chroniącym nadrzeczne błonia (fot. 3).
Fot.2 Ogród spacerowy projektu Petera Josepha Lennégo
Akademia organizuje koncerty, odczyty i wykłady. Jej oferta adresowana jest do pracowników obszarów chronionych, działaczy ochrony przyrody, organizacji pozarządowych działających na polu ekologii, biur planowania krajobrazu oraz naukowców i przyrodników z Niemiec i Polski.
Fot. 3 Błonia i łąki otaczające siedzibę Akademii Brandenburskiej
Temat przewodni wokół którego koncentrowały się odczyty i wykłady listopadowego seminarium brzmiał „Wody płynące i ich utrzymanie – między ekologią a ekonomią”. Prelegenci poruszali problemy stale rosnących potrzeb wykorzystania gospodarczego systemów rzecznych, które oznaczają miedzy innymi ingerencję w kształt ich koryt. Omawiali aspekty negatywnego wpływu rozwijającego się przemysłu i postępującej urbanizacji terenów rolnych i leśnych na wodno-błotne siedliska (fot. 4), skutkujące zanikaniem ich naturalnego bogactwa.
Fot. 4 Śródleśne błota w okolicy siedziby Akademii Brandenburskiej
Zwracali uwagę, że obecnie jest czas na zwiększenie intensywności działań i środków pieniężnych w celu rewitalizacji ekosystemów rzecznych. W Niemczech już wprowadza się rządową strategię nazwaną „Blaues Band Deutschland“ (Niebieska Wstęga Niemiec), która stawia sobie za cel określenie ram dla nowego, zrównoważonego rozwoju wód płynących po to, aby zachować ich naturalność. Nie jest to zadanie łatwe, gdyż priorytety prac utrzymaniowych często są sprzeczne z wytycznymi określonymi dla terenów chronionych, a interesy hydrotechników i przyrodników trudno jest ze sobą pogodzić. Praktyka pokazuje jednak, że jest to możliwe – przynajmniej w niektórych punktach (fot. 5).
Fot. 5 Pomnik przyrody w parku otaczającym Akademię Brandenburską
Podczas konferencji jednym z prelegentów zaproszonych z Polski był kierownik projektu pn „Przywrócenie ciągłości ekologicznej i realizacja działań poprawiających funkcjonowanie korytarza swobodnej migracji rzeki Białej Tarnowskiej” p. Marek Jelonek (fot. 6). Przedstawił on wykład pt. „Środowiskowe i gospodarcze korzyści kompleksowej renaturyzacji rzeki Białej Tarnowskiej”.
Fot. 6 Dr Marek Jelonek podczas wygłaszania prelekcji na seminarium
Omówił w nim główne kierunki działań podjętych w dolinie Białej, których efektem końcowym będzie przywrócenie łączności rzecznego korytarza ekologicznego oraz odcinkowe odtworzenie korytarza swobodnej migracji koryta rzeki Białej Tarnowskiej wraz z zabezpieczeniem infrastruktury drogowo-komunalnej na granicach tego korytarza. Dodatkowo odtworzone zostaną rzeczne i nadrzeczne siedliska przyrodnicze, a także obszary zalewowe dzięki czemu zmniejszy się energia wód wezbraniowych i w konsekwencji obniżeniu ulegnie zagrożenie powodziowe (Fot. 7).
Fot. 7 Omawiane są główne kierunki działań podjętych w dolinie Białej
Podczas wystąpienia przedstawione zostały także oddziaływania na ekosystem rzeczny prowadzonych prac hydrotechnicznych. Co do zasady są one niekorzystne, a ich minimalizacja jest trudna, zwłaszcza w silnie wciętych korytach rzecznych i co istotne, wówczas gdy te bariery migracyjne są przebudowywane/modernizowane w kierunku budowli „bliskich naturze”, wykonywanych z układanych w korycie rzeki materiałów naturalnych (kamień, drewno). Oddziaływania te wynikają głównie z długiego okresu trwania inwestycji, zdecydowanie dłuższego niż klasyczne roboty hydrotechniczne z wykorzystaniem betonu. Rekompensatami z tytułu długiego okresu budowy i związanych z tym uciążliwości, np. mącenia wody, są: dłuższy okres użytkowania budowli, odtworzenie seminaturalnych mikosiedlisk rzecznych poprawiających warunki bytowania oraz możliwość przywrócenia naturalnej bioróżnorodności zespołów organizmów wodnych. Cała prezentacja dostępna jest pod linkiem: prezentacja criewen 2018.11.23 Powyższe wystąpienie było elementem popularyzacji działań prowadzonych w dolinie Białej (fot. 8).
Fot. 8 Wygłoszony referat był elementem promocji projektu
W dniach 23-25 października 2018 roku w Poznaniu odbyły się Międzynarodowe Targi Ochrony Środowiska POL-ECO-SYSTEM. Jest to jedno z najważniejszych wydarzeń w branży ochrony środowiska, organizowane nieprzerwanie od 30 lat. Na targi zapraszane są między innymi przedsiębiorstwa działające w zakresie gospodarki komunalnej, sektora wodno-ściekowego, energetyki i ciepłownictwa, osoby reprezentujące samorządy i administrację publiczną, instytuty naukowo-badawcze, uczelnie wyższe, parki naukowo-technologiczne, inkubatory przedsiębiorczości, firmy doradcze, stowarzyszenia i organizacje branżowe, a także rolnicy, leśnicy oraz media. W tym roku odbyły się one na 5 tygodni przed szczytem klimatycznym COP 24, który w grudniu 2018 roku odbędzie się w Katowicach.
Uczestnicy targów mieli okazję by spotkać się z decydentami odpowiedzialnymi za kształtowanie polityki środowiskowej i porozmawiać o czystym powietrzu, wyzwaniach związanych ze zmianami klimatu oraz podjętych działaniach, nowych technologiach i trendach w ochronie środowiska (fot.1).
Fot.1 Jedna w sal w której odbywały się spotkania w trakcie targów POL-ECO-SYSTEM
Jednym z paneli dyskusyjnych targów POL-ECO-SYSTEM była konferencja dla Beneficjentów II osi priorytetowej POIiŚ 2014-2020 Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu, Działanie 2.1. Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska, zorganizowana w dniach 22-23 października (fot.2). Rozpoczęła się ona krótkim wystąpieniem Kazimierza Kujdy Prezesa Zarządu NFOŚiGW. Następnie zostały przedstawione wybrane projekty POIiŚ z zakresu adaptacji do zmian klimatu. Referowali je przedstawiciele Instytutu Ochrony Środowiska, Urzędu Miasta Bydgoszcz oraz Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie – RZGW w Krakowie.
Fot.2 Prelegent p. M.Piórecki przedstawia jeden z projektów POIiŚ z zakresu adaptacji do zmian klimatu
To ostatnie wystąpienie pt. Projekty POIiŚ z zakresu adaptacji do zmian klimatu – realizacja zadań służących osiągnięciu dobrego stanu wód, wygłoszone zostało przez pana Michała Pióreckiego. Prelekcja dotyczyła głównie projektu pn. Przywrócenie ciągłości ekologicznej i realizacja działań poprawiających funkcjonowanie korytarza swobodnej migracji rzeki Białej Tarnowskiej, prowadzonego od 2017 roku przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie – RZGW w Krakowie.
Wszystkie działania projektu wpisują się zarówno w Program wodno-środowiskowy kraju, jak i w zapisy Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz Dyrektywy Siedliskowej. W efekcie ich realizacji zmniejszone zostanie zagrożenie powodziowe okolicznych gmin, a jednocześnie przywrócona będzie łączność siedlisk roślin i zwierząt, a rzeka Biała Tarnowska będzie mogła pełnić rolę korytarza ekologicznego dla organizmów wodnych oraz z wodą związanych, występujących w nadbrzeżnych zaroślach łęgowych. Podczas blisko godzinnego wykładu zostały omówione cele planowanych zadań, efekty zakończonych do połowy 2018 roku inwestycji (fot. 3) oraz inne przewidziane do realizacji działania, które umożliwią poprawę i utrzymanie dobrego stanu wód. Wygłoszony referat był elementem promocji powyższego projektu.
Fot. 3 Zakończona przebudowa stopnia wodnego w Bobowej z lotu drona (fot. Michał Borowiecki)
21 kwietnia 2018 obchodzimy Światowy Dzień Wędrówek Ryb
Brzegiem jeziora szła procesja z krzyżami i chorągwiami religijnymi: z przodu księża, potem lokalne rycerstwo i mieszkańcy. Od czasu do czasu zarzucano sieci – bez skutku. Dopiero za którymś razem w sieci zaplątał się potwór z głową kozła i oczami czerwonymi jak rubiny. Wszyscy na ten widok rzucili się do ucieczki, więc potwór wyplątał się z sieci i spokojnie wrócił do wody. Ta procesja, której celem było odczynienie złych uroków rzuconych na rzekę, która przestała dostarczać ryb została opisana w słynnym roczniku Traski (Trzaski), obejmującym zdarzenia z lat od 900 – do 1300 roku.
Czy dziś wiemy więcej niż w średniowieczu o przyczynach braku ryb w rzekach? Z pewnością tak, choć nie zmienia to faktu, że ich brak w rzekach umyka naszej uwadze, gubi się w codziennym rozgardiaszu, pojawia się na szarym końcu listy spraw w życiu ważnych. Pewnie dlatego, że rzeka przestała być partnerem w naszym życiu. By stworzyć okazję dla przypomnienia jak wiele gatunków ryb przestało pojawiać się rzekach, by móc opowiedzieć dlaczego tak jest oraz, żeby pokazać co można zrobić by było inaczej ustanowiono Światowy Dzień Wędrówek Ryb. W tym roku odbywa się pod hasłem „Ryby, rzeki i ludzie – razem!”.
Siedemdziesiąt jesiotrów w trzy tygodnie
Dawniej łowienie ryb nie było sportem. Ryby stanowiły ważny składnik pożywienia, a było ich w Polsce dużo. W kronikach Galla Anonima jest krótka charakterystyka Polski:
Kraj to wprawdzie bardzo lesisty, ale niemało przecież obfituje w […] chleb i mięso i ryby i miód [..]. Powietrze zdrowe, rola żyzna, las miodopłynny, wody rybne […].
Ilość ryb jaka niedawno jeszcze pływała w naszych rzekach jest dzisiaj trudna do wyobrażenia. W średniowiecznych kronikach są informacje o strajku służby na Wawelu z powodu jej niechęci do jedzenia codziennie na obiad łososi, które w owym czasie należały do pospolitych. I tak było przez wieki. W 1856 r. rybacy krakowscy mieszkający w dwóch domkach opodal późniejszego mostu dębnickiego złowili na niewielkiej przestrzeni siedemdziesiąt olbrzymich jesiotrów w okresie trzech tygodni. Trzymali je w Wiśle uwiązane na łańcuchach przymocowanych do pali wbitych w brzeg.
Po lewej: jesiotr złowiony u ujścia Świny w roku 1914 (fot. arch. Józef Pluciński), źródło: http://www.iswinoujscie.pl/artykuly/13158/. Po prawej: rybacy na Wiśle – początek XX w. (fot. arch. NAC).
A całkiem niedawno, bo w latach pięćdziesiątych XX wieku, jak pisze Romuald Olaczek w swoim świetnym tekście o Bzurze i o roli tej rzeki w życiu mieszkańców Łowicza „W ubogich domach, a takich była większość, ryby z Bzury były jedynym dostępnym białkiem mięsnym.” Według jego szacunków z Bzury w okolicach Łowicza wyławiano nie mniej niż 500 kg ryb rocznie na rodzinę.
Nikt nie myślał o rybach
Dlaczego dzisiaj nie ma ryb w rzekach? Z wielu powodów. Pierwszy, może nie najważniejszy jest taki, że zapotrzebowanie na ryby na świecie jest ogromne – trudne to do zrozumienia w Polsce, gdzie jada się ich mało. Według niektórych szacunków, co godzinę na świecie odławia się około 10 tys. ton ryb. To spowodowało, że populacje ryb na wielu łowiskach zeszły poniżej tzw. poziomu odtworzeniowego, co z pewnością ma również wpływ na mniejszą liczbę gatunków dwuśrodowiskowych w naszych rzekach.
Ale powiedzmy sobie szczerze, by nie zwalać winy na innych, nawet, gdyby było tych ryb więcej nie wpłynęłyby do nas, bo rzeki albo są zanieczyszczone (dziś jest lepiej, więc ma to mniejsze znaczenie), albo poprzegradzane stopniami, przegrodami i wszelkiego rodzaju tamami, które uniemożliwiają rybom wędrówki wzdłuż rzek. Trzeba przy tym mieć świadomość, że te wędrówki są niezbędne dla życia i rozrodu nie tylko dla ryb dwuśrodowiskowych takich, jak łosoś, troć, jesiotr czy certa, które pokonują czasem kilkaset kilometrów, ale też dla wielu ryb słodkowodnych.
W Polsce jest około 150 tys. km rzek, z czego większość została uregulowana. Szacuje się, że jedynie 25% całkowitej długości rzek i potoków ma naturalny charakter. Wspomnianych przeszkód: zapór i jazów jest więc w Polsce bez liku. Bardzo ostrożne szacunki mówią o liczbie kilkudziesięciu tysięcy przegród i prawie żadna z nich nie została wyposażona w skuteczne urządzenia umożliwiające pokonanie ich przez ryby. To skutki tradycyjnego inżynierskiego myślenia, w którym nie było miejsca, a pewnie i wiedzy na temat oddziaływania wspomnianych barier poprzecznych na systemy rzeczne. W efekcie, jak opisują ichtiolodzy, połowa gatunków ryb żyjących w Polsce już wymarła, jest na granicy wyginięcia lub jej przetrwanie jest uzależnione od stałego zarybiania.
Przykłady regulacji rzek nieprzyjaznych dla ryb.
Przerabiamy stopnie na bystrza
Na problem zwracali od lat uwagę przyrodnicy, wędkarze i aktywiści zajmujący się środowiskiem. Ale dopiero wdrożenie Ramowej Dyrektywy Wodnej w ramach Unii Europejskiej uaktywniło instytucje państwowe do działań, które mogą złagodzić w przyszłości problem wyginięcia wielu gatunków.
W tym świetle optymizmem napawają działania Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW)[1] w Krakowie, które realizuje już kolejny projekt udrażniania rzek i dolin rzecznych dla ryb i innych organizmów żywych. Dotyczy to projektów realizowanych na rzece Białej (Tarnowskiej) i Wisłoce. W przypadku Białej do końca roku 2020 cała rzeka będzie dostępna dla ryb – zmodernizowanych zostanie łącznie 19 stopni wodnych. Na Wisłoce dotąd zmodernizowano 2 stopnie, ale RZGW stara się o możliwość kontynuacji prac.
Bardzo interesujące są działania samorządu z Pomorza, gdzie Związek Celowy Gmin Rzeki Parsęty wystąpił z wnioskiem do Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko o sfinansowanie projektu dotyczącego zwiększenia drożności wodnych korytarzy ekologicznych. W ramach projektu planuje się wybudowanie w miejsce istniejących stopni wodnych kaskady bystrzy. Zlikwidowanych zostanie 14 stopni wodnych, 5 zastawek i 1 jaz wodny o wysokości od 0,5 m do 1 m.
Można też obserwować pojedyncze działania np. wojewódzkich zarządów melioracji, które modernizują przepławki na poszczególnych stopniach wodnych. Kilka takich przykładów pokazuje film przygotowany przez Politechnikę Koszalińską z okazji Światowego Dnia Wędrówek Ryb w 2014 roku.
Ale, powiedzmy sobie szczerze, problem tkwi w braku wiedzy i praktyki. Jak powiedział mi jeden z planistów wojewódzkich – poważny problem z renaturyzacją rzek bierze się stąd, że niewiele jest firm, które potrafią projektować i realizować takie zadania jak przebudowa stopni, budowa skutecznych przepławek itd. W efekcie środki jakie mamy na to przeznaczone w budżetach regionalnych planów operacyjnych pozostają w znacznym stopniu niewykorzystane. Dlatego tak ważne są podręczniki. W ostatnich latach pojawiły się dwa: jeden przetłumaczony staraniem RZGW w Krakowie – zatytułowany “Urządzenia migracji ryb. Podstawy przyrodnicze, kryteria projektowe i monitoring“, drugi staraniem WWF Polska – zatytułowany: “Przepławki dla ryb – projektowanie, wymiary i monitoring“.
Okładki podręczników na temat projektowania i budowy przepławek dla ryb.
Jak obchodzimy Światowy Dzień Wędrówek Ryb?
Światowy Dzień Wędrówek Ryb to globalne święto, którego celem jest zwrócenie uwagi na znaczenie w naszym życiu rzek otwartych dla ryb, czyli takich, w których ryby mogą swobodnie wędrować w górę i w dół rzeki. W tym roku organizacje i instytucje z całego świata skupiają swoje działania wokół hasła: „Ryby, rzeki i ludzie – razem”.
Akcją od lat zarządza profesjonalna fundacja mająca siedzibę w Holandii pod przewodnictwem komitetu sterującego złożonego z przedstawicieli siedmiu dużych organizacji. Jej aktywność wspiera ponad 100 organizacji ze świata.
Opisy działań podejmowanych z okazji tego dnia na świecie są gromadzone i udostępniane na stronach Fundacji. Dzisiaj obejmują setki działań – 18 kwietnia zarejestrowano 519 planowanych zdarzeń w 62 różnych krajach świata.
Mapa z zaznaczonymi miejscami, gdzie obchodzony jest Dzień Wędrówek Ryb.
Te działania są bardzo zróżnicowane: niektóre mają charakter czysto edukacyjny, inne skupiają uwagę na utrzymaniu rzek w czystości, jeszcze inne traktują to jako święto rzeki w ogóle lub święto osadzone w jakiś sposób w lokalnej kulturze. Poniżej kilka przykładów:
Meksyk. Zabawa adresowana do dzieci, dzięki której mogą one zapoznać się z cyklem życia snappera (wędrownej ryby o polskiej nazwie lucjan).
Chiny. „Jangcy, nasz dom” – pod tym hasłem odbywać się będzie szereg sesji naukowych i wykładów na temat rzeki Jangcy. Przy tej okazji zorganizowane zostaną stoiska promujące ochronę rzeki i jesiotra chińskiego.
Nowa Zelandia. Pod hasłem „Oddajmy wędrującym rybom głos” przygotowywane jest wielodyscyplinarne wydarzenie dla osób zaangażowanych w projektowanie, planowanie i monitorowanie budowli hydrotechnicznych oraz gospodarowanie populacjami ryb wędrownych. Spotkanie rozpoczyna wdrażanie w Nowej Zelandii krajowych wytycznych w zakresie migracji ryb.
Etiopia. Ponad 500 studentów, nauczycieli i mieszkańców regionu będzie tego dnia usuwać z jeziora Tana inwazyjną roślinę – hiacynt wodny, którego ekspansja zagraża migrującym rybom z gatunku Labeobarbus spp.
Włochy. W regionie rzeki Mastallone organizowana jest akcja “Gdzie jest woda – tam życie”, w ramach której nauczyciele z wielu szkół będą organizować wycieczki nad rzekę, gdzie uczniowie obserwować będą środowisko wodne i uczestniczyć w jej zarybianiu.
Czechy. „Sposób na łososie” pod takim hasłem przeprowadzony zostanie dla dzieci przedszkolnych wykład na temat historii łososia w Republice Czeskiej.
Francja. Stowarzyszenie Vienne Nature i LOGRAMI organizuje wizytę w elektrowni wodnej Châtellerault na rzece Vienne (lewy dopływ Loary), gdzie będzie można zobaczyć stację do liczenia ryb oraz zwiedzić hydroelektrownię.
Brazylia. Nauczyciele i studenci z Uniwersytetu Federalnego w Rondônia zaproszą do udziału odwiedzających Park miejski Porto Velho. Tematem zajęć, prezentacji i dyskusji będzie znaczenia ryb wędrownych w ekosystemie wodnym na przykładzie cyklu życia Dourady, jednego z wielkich wędrownych sumów słodkowodnych. Dzieci otrzymają materiały dydaktyczne.
Plakat Światowego Dnia Wędrówek Ryb wygląda następująco i w w większej rozdzielczości jest dostępny tutaj. Można go wykorzystać do rozpowszechnienia informacji o Światowym Dniu Wędrówek Ryb.
A co się dzieje w Polsce?
Na stronach Światowego Dnia Wędrówek Ryb zarejestrowane są trzy polskie działania z okazji kwietniowego święta.
Sprzątanie rzeki Postomi. Pierwsze działanie to wspólna akcja mieszkańców i turystów (wędkarzy i obserwatorów ptaków) w celu posprzątania rzeki Postomi – lewobrzeżnego dopływu Warty. Uczestnicy będą zbierać śmieci z powierzchni wody i obu brzegów rzeki. Akcja będzie miała miejsce 22 kwietnia, od godziny 11 do 15, zbiórka przy Stacji pomp 2 w Słońsku. Akcję organizują wspólnie: Towarzystwo Przyjaciół Słońska „Unitis Viribus”, Biuro Turystyki Przyrodniczej DUDEK oraz Koalicja Ratujmy Rzeki.
Warsztaty w projekcie AMBER. Drugą akcją są warsztaty edukacyjne przygotowane w ramach projektu AMBER, którego celem jest takie zarządzanie przegrodami rzek na terenie Europy, by doprowadzić do dostępności tych rzek dla ryb. Bierze w nim udział 20 instytucji i organizacji z 11 krajów. Projekt jest przekładem modnego ostatnio działania, które promuje społeczny udział w programach naukowych. Według informacji zawartych na stronach Światowego Dnia Wędrówek Ryb przewiduje się tego dnia w Konstancinie-Jeziorna pod Warszawą w godzinach 11 – 15 wiele aktywności: prezentacje nt. funkcjonowania rzek i oddziaływania różnego rodzaju przegród na rzeki i ryby, pokazy wykorzystania dronów w ekologii i ochronie rzek, wykłady oraz gry edukacyjne dla młodzieży i dzieci. Zaprezentowana również zostanie aplikacja na smartfony, w której można wpisywać znalezione bariery migracyjne.
Polskimi uczestnikami projektu są: Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza z Olsztyna oraz Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii Polskiej Akademii Nauk z Łodzi.
Sprzątanie Iny i Gowienicy. Towarzystwo Przyjaciół Rzek Iny i Gowienicy uczci Światowy Dzień Migracji Ryb tradycyjnie sprzątając brzegi obu rzek. Robią to zresztą co roku. Wszyscy chętni, podzieleni na grupy, pod przewodnictwem doświadczonych obrońców rzek, zbiorą naniesione wiosennym wezbraniem śmieci z brzegów rzeki. Pracę zakończy spotkanie przy ognisku oraz posiłek z domowym deserem.
Jest pewnie więcej takich akcji w Polsce – napiszemy o nich, gdy tylko dotrzemy do bardziej szczegółowych informacji.
RK i MS [1] Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej
Biała Tarnowska – okolice Śnietnicy
Biała Tarnowska – Stróże
Biała Tarnowska – okolice Florynki
Biała Tarnowska – Grybów
Fot. 3 Błonia i łąki otaczające siedzibę Akademii Brandenburskiej
Fot. 4 Śródleśne błota w okolicy siedziby Akademii Brandenburskiej
Fot. 5 Pomnik przyrody w parku otaczającym Akademię Brandenburską
Fot. 6 Dr Marek Jelonek podczas wygłaszania prelekcji na seminarium
Fot. 7 Omawiane są główne kierunki działań podjętych w dolinie Białej
Fot. 8 Wygłoszony referat był elementem promocji projektu
W dniach 23-25 października 2018 roku w Poznaniu odbyły się Międzynarodowe Targi Ochrony Środowiska POL-ECO-SYSTEM. Jest to jedno z najważniejszych wydarzeń w branży ochrony środowiska, organizowane nieprzerwanie od 30 lat. Na targi zapraszane są między innymi przedsiębiorstwa działające w zakresie gospodarki komunalnej, sektora wodno-ściekowego, energetyki i ciepłownictwa, osoby reprezentujące samorządy i administrację publiczną, instytuty naukowo-badawcze, uczelnie wyższe, parki naukowo-technologiczne, inkubatory przedsiębiorczości, firmy doradcze, stowarzyszenia i organizacje branżowe, a także rolnicy, leśnicy oraz media. W tym roku odbyły się one na 5 tygodni przed szczytem klimatycznym COP 24, który w grudniu 2018 roku odbędzie się w Katowicach.
