Z przyjemnością informujemy że projekty udrożnień Białej Tarnowskiej i Wisłoki realizowane przez PGW Wody Polskie RZGW w Krakowie zostały wyróżnione, uzyskując nagrodę światowej konferencji Fish Passage 2022 poświęconej ciągłości rzek i przepławkom dla ryb. Nagroda dla działań związanych z przywróceniem ciągłości dwóch rzek w południowej Polsce (Restoring the continuity of two rivers in southern Poland) dotyczy działań podejmowanych przez RZGW w Krakowie w latach 2018-2021 w projektach:
- Likwidacja barier migracyjnych dla organizmów wodnych na rzece Wisłoce i jej dopływach – Ropie oraz Jasiołce oraz
- Przywrócenie ciągłości ekologicznej i realizacja działań poprawiających funkcjonowanie korytarza swobodnej migracji rzeki Biała Tarnowska
Nasze projekty przepławkowe otrzymają nagrodę oraz oficjalne wyrazy uznania na konferencji Fish Passage 2022 odbywającej się w dniach 13-16 czerwca 2022 r. w Richland w stanie Waszyngton (USA). Zwycięzca konkursu został wymieniony na stronie internetowej konferencji Fish Passage https://fishpassage.fisheries.org/awards/ i będzie miał możliwość zaprezentowania efektów pracy podczas konferencji. Celem przedmiotowej konferencji, gromadzącej podczas odbywających się równoległych sesji (z zakresu inżynierii, biologii, zarządzania itp.) wielu ekspertów, menedżerów oraz firm z całego świata, jest wymiana doświadczeń związanych z tematyką wędrówek ryb, skutecznymi rozwiązaniami problemów w wędrówkach ryb oraz kierunkami przyszłych badań. Wydarzenie to ma na celu wprowadzenie postępu w badaniach związanych z tematyką migracji, nawiązywanie kontaktów zawodowych a także współpracy różnych podmiotów w zakresie dobrych praktyk przy działaniach udrożnieniowych.
Zapory na rzekach Białej Tarnowskiej i Wisłoce od dziesięcioleci blokowały lub utrudniały migrację ryb. W rezultacie gatunki takie jak łosoś, troć wędrowna i jesiotr zniknęły z listy ichtiofauny występującej w naszych rzekach, podczas gdy inne zostały umieszczone w kategorii najwyższego ryzyka. Przywrócenie możliwości swobodnego przemieszczania się ryb i innych organizmów wodnych w górę i w dół rzek jest jednym z celów Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie, który odpowiada za gospodarkę wodną w dorzeczu Górnej Wisły.
Dotychczasowe próby odtworzenia tych gatunków opierały się przede wszystkim na zarybianiu, które bez równoczesnego otwarcia szlaków migracyjnych i odtworzenia odcinków przydatnych do tarła i wzrostu narybku nie mają szans powodzenia. Oba projekty nie podejmują działań zarybieniowych, ale mają na celu przywrócenie dostępu do tarlisk i stworzenie warunków do tarła. W przypadku Białej Tarnowskiej modernizacja objęła 15 barier w wędrówkach ryb. Ich przebudowa, pod kątem wymagań migracji ryb, spowodowała odblokowanie 80-kilometrowego korytarza rzecznego, w tym 43,1 km rzeki Białej Tarnowskiej i 36,9 km jej dopływów, co skutkowało udrożnieniem koryta rzeki Białej Tarnowskiej od źródeł do ujścia. W przypadku Wisłoki i jej dopływów likwidacja 7 barier migracji ryb spowodowała odblokowanie korytarza rzecznego o długości 254 km – Wisłoki (124 km), Jasiołki (76 km) oraz Ropy (54 km).
Projekty zostały zrealizowane w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, który jest częścią perspektywy finansowej Unii Europejskiej. Projekty te są również pierwszą na południu Polski próbą przetestowania różnych typów przepławek dla ryb. Szczególny nacisk w projekcie położono na wykorzystanie naturalnych materiałów, które odróżniają nasze przepławki od typowych przepławek technicznych z betonu i stali. Proces projektowo-budowlany w obu projektach był efektem współpracy inżynierów i biologów i zakładał, że badanie efektywności wybudowanych obiektów przepławek dla ryb jest częścią procesu inwestycyjnego, a nie tylko jego dodatkiem. Do udokumentowania migracji ryb przez przepławki dla ryb wykorzystano różne dostępne na rynku techniki badawcze, takie jak telemetria akustyczna, telemetria radiowa, techniki nieinwazyjne z wykorzystaniem pułapek sieciowych i skanera wraz z kamerą. We wszystkich lokalizacjach prowadzono monitoring hydrauliczny, a przeprowadzona ocena zdolności migracji ryb potwierdziła, że wszystkie przepławki dla ryb spełniły swoje zadanie: ryby mogą ponownie migrować w obu kierunkach.
Na koniec warto dodać, że dwa lata temu Kapituła konkursu Fish Passage 2020 zdecydowała również przyznać nagrodę projektowi z Polski, pn „Czynna ochrona siedlisk włosieniczników i udrożnienie korytarza ekologicznego zlewni rzeki Drawy w Polsce” realizowanemu przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Szczecinie.
