Dotychczasowe, powszechnie stosowane metody ochrony przed powodzią polegające na regulowaniu brzegów i koryt rzek oraz budowanie wałów przeciwpowodziowych spowodowały zmniejszenie naturalnej retencji dolin rzecznych. Wpłynęło to na zwiększenie i przyspieszenie kulminacji fal powodziowych, a tym samym zagrożenia powodziowego terenów przylegających do rzeki. Odtworzenie naturalnego koryta i terenów zalewowych zwiększy bezpieczeństwo mieszkańców, poprawi walory przyrodnicze siedlisk i umożliwi swobodną wędrówkę ryb.
Odtworzenie korytarza swobodnej migracji rzeki
Istniejący układ pojedynczego, wąskiego i głęboko usytuowanego koryta rzeki Białej Tarnowskiej oraz terenów zalewowych odciętych od niego naturalnymi wałami przykorytowymi, powoduje, że małe wezbrania nie rozlewają się i nie nawadniają zarośli łęgowych, a duże przedostają się poza wały i podtapiają sąsiadujące z rzeką pola uprawne oraz infrastrukturę komunikacyjną i mieszkaniową powodując znaczne straty powodziowe.
W projekcie zaplanowano wiele działań, które mają z czasem zwiększyć szerokość i pojemność koryta rzeki oraz doprowadzić do wytworzenia teras zalewowych w wyznaczonych miejscach. Spowoduje to zróżnicowanie budowy dna i brzegów oraz przepływu rzeki, stwarzając tym samym warunki dla rozwoju siedlisk ryb, szczególnie ich młodocianych stadiów oraz organizmów wodnych, a także do samoczynnego odtwarzania się roślinności kamieńców i nadrzecznej roślinności łęgowej. Otworzenie naturalnych procesów korytotwórczych pozytywnie wpłynie zarówno na stan ekologiczny wód, stan środowiska przyrodniczego, jak i na perspektywy zachowania siedlisk oraz gatunków chronionych w ramach sieci obszarów Natura 2000 oraz ograniczy zagrożenie powodziowe. Wyeliminuje to z czasem część opisanych wcześniej negatywnych zjawisk, jakie obserwujemy obecnie.
Działania te będą realizowane na dwóch odcinkach rzeki: w gminie Grybów na odcinku rzeki od km 78+950 do km 79+800. Drugi odcinek jest znacznie dłuższy, leży od km 44+000 do km 55+750 rzeki w gminie Ciężkowice. Obszary, na których realizowane będą te działania zostały wyznaczone w ramach wcześniejszego projektu „Przywrócenie drożności korytarza ekologicznego doliny rzeki Biała Tarnowska”. W wytypowanych miejscach wykupiono na ten cel 60 ha gruntów.
Zaproponowane rozwiązania
Do realizacji przyjęto rozwiązania techniczne opisane poniżej:
Deflektory (ostrogi) kierujące nurt rzeki w kierunku przeciwległego brzegu, mające wymusić lekkie meandrowanie rzeki, a przez to poszerzenie koryta.
„Śpiące zabezpieczenia” na granicy korytarza swobodnej migracji koryta rzeki ograniczające możliwość zbyt rozległego meandrowania rzeki.
Kanały odpływowo-nawadniające przecinające naturalne, tworzone przez rzekę wały przykorytowe, które mają za zadanie umożliwić odpływ wód opadowych i wezbraniowych z obszarów nadbrzeżnych.
Na każdym z realizowanych odcinków zostaną zastosowane tylko te działania, które są odpowiednie dla danej lokalizacji.
Zadania realizowane w gminie Grybów
Zadania realizowane w gminie Ciężkowice
⊕ Zadanie 1 – Bogoniowice-Tursko