W miejscowości Florynka w gminie Grybów w połowie XX wieku na rzece Białej została wybudowana zapora przeciwrumowiskowa wraz podpierającym i chroniącym ją betonowym stopniem (fot. 1).
Korpus stopnia miał trapezowy przelew i długość wraz ze skrzydłami bocznymi około 37,0 m. Jego wysokość od dna wynosiła 1,25 m. Poniżej znajdowała się niecka wypadowa oraz ubezpieczający ją betonowy gurt (fot. 2).
Z kolei zapora składała się z trzonu z przelewem o kształcie prostokątnym i niecki wypadowej także zakończonej gurtem. Jej wysokość była jeszcze większa, bo miała około 1,75 m. Całkowita długość korpusu zapory wynosiła blisko 52,0 m przy szerokości korony w centralnej jej części około 1,0 m (fot. 3).
Obie budowle zostały poważnie uszkodzone podczas powodzi w 2010 roku. Widać było liczne ubytki np. przy prawym brzegu w skrzydle stopnia znajdowała się sporych rozmiarów wyrwa (fot. 4). Konstrukcja zapory przeciwrumowiskowej została podmyta i woda ze stanowiska górnego przedostawała się pod prawym skrzydłem, a płyta denna jej niecki wypadowej uległa prawie całkowitemu zniszczeniu. Budowle ze względu na uszkodzenia i swoją wysokość całkowicie uniemożliwiały migracje rybom i innym organizmom wodnym.
Z uwagi na bliskie usytuowanie zapory i stopnia planowane udrożnienia obu przegród były integralnie ze sobą powiązane. Podjęto decyzje aby nie likwidować ich całkowicie gdyż mogłoby to spowodować destabilizację koryta Białej i uruchomienie erozji na znacznym odcinku rzeki, która mogłaby być zagrożeniem nawet dla filarów mostu drogowego w ciągu drogi powiatowej Florynka – Ropa zlokalizowanego 1,2 km powyżej tych budowli hydrotechnicznych. W ramach inwestycji zaplanowano ich przebudowę na bliskie naturze bystrza kamienne typu „plaster miodu” (fot. 5).
W korpusie stopnia i w gurcie kończącym jego nieckę wypadową wykonano przy dnie prostokątne wycięcia o wymiarach 30 cm x 30 cm, powyżej ich przekrój zmieniał się na trapezowy ze ścianami pochylonymi w kierunku osi z nachyleniem 1:3. Poniżej gurtu na długości około 50,0 m ułożono bystrze typu „plaster miodu” o spadku rzędu 5 %. W celu zabezpieczenia dna przed erozją bystrze sukcesywnie zagłębiano w korycie Białej. Na zakończeniu umocnienia kamienie klinowano już na głębokość około 1,0 m. Następnie całość zasypano narzutem kamiennym (fot. 6).
Na fotografii 7 widać gotowy bystrotok powstały w miejscu stopnia, odpowiednie położenie i wielkość szczelin pomiędzy głazami nadaje właściwy kierunek przepływającej wodzie i zmniejsza jej energię.
W przypadku zapory przeciwrumowiskowej jej korona została częściowo skuta i obniżona (fot. 8). Aby zachować odpowiedni reżim wodny w korycie Białej, początek bystrotoku zaprojektowano około 30,0 metrów przed jej korpusem, a zakończenie pomijając ubezpieczenie dna ponad 70,0 m poniżej.
Na wysokości korony wykonano kanały migracyjne znajdujące się na różnych poziomach tak aby zapewnić jak najlepsze warunki rybom do pokonania przeszkody niezależnie od sezonowych zmian w przepływach wody (fot. 9).
Kamienie na całej długości powstającego bystrotoku były klinowane głęboko w dnie rzeki (fot. 10). Ma to chronić przed erozją. Dodatkowo poniżej na długości około 30,0 m wykonano jeszcze umocnienie z głazów, którego celem jest poprawienie stabilizacji konstrukcji. Na koniec całość zasypano narzutem kamiennym zwiększając jej spójność.
Prace budowlane przy udrażnianiu obu przegród z wykorzystaniem 4 ciężkich koparek trwały blisko 8 miesięcy, zużyto ponad 3500 m³ kamieni. Bystrza zastały ostatecznie ukończone na przełomie listopada i grudnia 2018 roku (fot. 11).
Na koniec w celu ochrony przed erozją boczną prawego osuwającego się brzegu zabezpieczono go kamienną opaską na długości około 80,0 m (fot. 12). Działanie to podjęto w celu wzmocnienia skarpy. Po wykonaniu opaski narzut kamienny obsypano humusem, co w niedalekiej przyszłości umożliwi roślinności jej porośnięcie i wtopienie w otaczający krajobraz.
Zdjęcia ilustrujące tekst pochodzą z zasobów OUI STAAND i PGW Wody Polskie RZGW w Krakowie.