Niezależnie od prac budowlanych w korycie Białej wykonywanych zgodnie z projektem pn. „Przywrócenie ciągłości ekologicznej i realizacja działań poprawiających funkcjonowanie korytarza swobodnej migracji rzeki Białej Tarnowskiej”, pod koniec roku 2018 w ramach robót utrzymaniowych prowadzonych przez PGW Wody Polskie RZGW w Krakowie zrobiono dodatkowe podparcie istniejącego bystrza na jednym z jej lewostronnych dopływów – potoku Binczarówce (fot.1).
Bystrze to powstało w 2014 roku przy okazji budowy nowego, jednoprzęsłowego mostu o łukowym sklepieniu w ciągu drogi wojewódzkiej Grybów – Krynica nr 981 (fot.2). Zastąpił on drewnianą, oddaną do użytku jeszcze w 1913 roku przeprawę, której stan techniczny groził katastrofą. Stary most podparty był progiem betonowym, w którym podczas powodzi w 2010 roku powstała sporych rozmiarów wyrwa. W tym czasie uszkodzona została też skarpa z lewej strony potoku. Podczas wznoszenia nowego mostu naprawiono próg, wyremontowano skarpę uzupełniając ją gruntem rodzimym i umacniając narzutem kamiennym oraz zbudowano składający się z 25 komór bystrotok typu „plaster miodu”, który dodatkowo zabezpieczono dwoma szerokimi na 0,8 metra betonowymi gurtami. Korona bystrotoku ma kształt prosty z dwoma przelewami. Kaskadę szerokich na około półtora metra komór o głębokości 30 – 60 cm tworzą kamienie o średnicy powyżej 60 cm.
Pamiętając o słowach uznanego na świecie francuskiego eksperta od konstruowania przepławek Michela Larinier, który mawiał iż „każda zbudowana przepławka z założenia wymaga poprawy” w 2018 roku zostały sprawdzone parametry działającego od kilku lat bystrza (fot.3). Okazało się, że nie spełnia ono do końca warunków pozwalających na przywrócenie ciągłości naturalnej potoku. Binczarówka jest dość istotnym miejscem rozrodu kilku gatunków ryb m.in. głowacza pręgopłetwego, śliza, strzebli potokowej, klenia czy piekielnicy. W sytuacji niskich stanów wody nie byłyby one w stanie pokonać istniejącego urządzenia. Ponadto poniżej betonowych gurtów pojawiły się początki erozji dennej, co w konsekwencji w nieodległej przyszłości zagroziłoby stabilizacji całego stopnia zabezpieczającego most drogowy, dlatego też podjęto decyzję o jego modernizacji.
W ramach działania pn „Udrożnienie koryta potoku wraz robotami zabezpieczającymi dolne stanowisko istniejącego stopnia typu bystrze, w km 0+155,00 – 0+221,30 potoku Binczarówka (dopływ Białej Tarnowskiej), zabezpieczającego most drogowy w ciągu drogi wojewódzkiej Grybów – Krynica nr 981” wykonano prace których celem było m.in. zwiększenie efektywności oddanej do użytku w 2014 roku budowli. Roboty powyżej mostu drogowego obejmowały częściowe usunięcie naniesionego przez wody wezbraniowe rumowiska wleczonego, które utworzyło odsypisko istotnie zmniejszające światło mostu (fot.4). Ukopany materiał został wykorzystany do zasypania wyrw w brzegach i w dnie koryta Binczarówki poniżej istniejącego stopnia.
Roboty budowlane poniżej mostu drogowego polegały na oczyszczeniu z namułów i grubego rumoszu drzewnego istniejącego stopnia oraz podparcie go niewielkim bystrotokiem typu „plaster miodu” (fot.5).
Składa się on z czterech poprzecznych gurtów kamiennych rozmieszonych co 5 metrów z dodatkowymi trzema ukośnym wstawkami, których zadaniem jest zwiększenie liczby basenów (z trzech do sześciu), co wydatnie zmniejsza spad pomiędzy poszczególnymi komorami (rys. 1). Konstrukcję taką zaprojektowano pod kątem migracji słabo pływających gatunków ryb. Dla stabilizacji umocnień dennych w warunkach powodziowych, dna basenów wypełniono głazami o średnicy około 80 cm.
Zadaniem nowowybudowanego bystrotoku (rys. 2) jest ochrona przyujściowego odcinka koryta Binczarówki przed dalszą erozją, zabezpieczenie mostu drogowego i chroniącego go stopnia przed zniszczeniem oraz podpiętrzenie poziomu wody w komorach budowli z 2014 roku, co umożliwi rybom wędrówki tarłowe w górę potoku na odcinku około kilometra, nawet w okresach niskich stanów wody.
W tym miejscu należą się podziękowania dla Delegatury RDOŚ w Starym Sączu za wsparcie merytoryczne oraz Okręgowi PZW Nowy Sącz za przeprowadzenie wizji lokalnej na odcinku wykonywanych prac budowlanych, której celem była identyfikacja występowania i ewentualne odłowienie zaobserwowanych ryb.
Uzyskany efekt można uznać za wartość dodaną, wpływającą na integralność obszaru Natura 2000 (PLH120090 Biała Tarnowska), która pojawiła się niejako dodatkowo podczas renaturyzacji doliny rzeki Białej, będącej nadrzędnym celem działań realizowanego projektu. Co ciekawe ten wynik powstał przy użyciu tych samych środków i maszyn które zwykle służą do regulacji rzek…
